فرایند تصفیه در پکیج تصفیه فاضلاب بیمارستانی
یکی از مهمترین انواع پکیج تصفیه فاضلاب که استفاده از آن برای پاکسازی محیط زیست از آلودگی های خطرناک بسیار حیاتی است، پکیج تصفیه فاضلاب بیمارستانی است. این نوع پکیج، در مراکز بهداشتی و درمانی، کاربرد گسترده ای دارد. در این پست قصد داریم که فرایند تصفیه پساب در این نوع پکیج را مورد بررسی قرار دهیم.
چگونگی فرآیند تصفیه فاضلاب‌های بیمارستانی
مراحل گوناگونی در انجام فرآیند تصفیه فاضلاب بیمارستانیدخیل هستند. اما به‌طور کلی این فرآیند را می‌توان در سه گام پیش‌تصفیه یا تصفیه مقدماتی، تصفیه اولیه و تصفیه ثانویه توضیح داد، که در روش‌های رایج، به ترتیب این موارد است:
1. حذف فیزیکی مواد و ذرات جامد و چربی‌ها
2. تجزیه زیستی (باکتریایی) مواد شیمیایی و آلی
3. فیلتراسیون اضافی
بعضی از روش‌های نوین برای حذف ترکیبات شیمیایی و آلی، از تصفیه بیولوژیکی آب استفاده نمی‌کنند. البته این شیوه‌ها هنوز فراگیر نشده‌اند و در مناطق گوناگون، محدودیت‌هایی برای استفاده از آن‌ها وجود دارد. بنابراین بهتر است به بررسی روش تصفیه مرسوم بپردازیم و با مراحل مختلف این فرآیند که به قرار زیر است، بیشتر آشنا شویم.
تفکیک پساب‌های بیمارستانی
در این بخش همگی فعالیت‌های بیمارستانی تولیدکننده فاضلاب بررسی می‌شوند. این فعالیت‌ها از دو منظر معمولی یا خاص بودن، یعنی آلوده بودن به مواد شیمیایی یا پرتوهای خطرناک مانند x-ray قابل تفکیک هستند. به بیان دیگر، فاضلاب هر کدام از واحدها باید به شکل جداگانه و براساس نوع آلاینده‌هایی که دربردارند، گردآوری شده و به واحد تصفیه فرستاده شوند.
مثلاً پساب‌های رادیوگرافی که در واحد رادیولوژی مراکز درمانی و بیمارستانی تولید می‌گردد، باید در مخازنی با پوشش سربی و نفوذناپذیر نسبت به اشعه جمع‌آوری شود و در نهایت آن‌ها را به شکلی جداگانه تصفیه کرد.
گردآوری و آشغالگیری
در نخستین گام و در مرحله پیش تصفیه پالایش فاضلاب بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، باید فاضلاب عمومی بیمارستان را از نظر جریان و میزان آلودگی، یکنواخت و یکدست کرد. این کار با هدایت پساب از منهول‌ها و شبکه فاضلاب به سوی یک حوضچه متعادل‌کننده جریان انجام می‌شود.
در قسمت ورودی حوضچه، سبدی برای گرفتن آشغال‌ها طراحی شده است. این سبدها و توری‌ها به جداسازی و حذف کامل زباله‌های درشت و آشغال‌هایی مانند بانداژ و… از پساب می‌پردازند. در واقع این قسمت از فرآیند تصفیه فاضلاب جزء بخش تصفیه فیزیکی به شمار می‌رود. ناگفته نماند، شیوه‌های طراحی آشغال‌گیرها متفاوت است و شامل دو روش دستی و اتوماتیک می‌شود.
انتقال فاضلاب به واحدهای اصلی تصفیه فاضلاب بیمارستانی
پس از انجام مراحل قبلی، فاضلاب یکنواخت و خام بدست آمده، از راه پمپ‌های فاضلابی و نیز گذر از آشغال‌گیرهایی که توان گردآوری و حذف ذرات ریزتری را دارند، وارد مخزن اصلی می‌شوند.
در این مخزن‌ها از روش‌های متنوعی مانند بی‌هوازی، آنوکسیک، هوادهی با لجن فعال، MBBR ،MBR ،SBR و AGAR در فرآیند تصفیه بهره می‌برند. پرکاربردترین روش‌ها شامل دو شیوه زیر هستند:
- تصفیه فاضلاب بیمارستان‌ها با واحد بی‌هوازی
- تصفیه پساب بیمارستان‌ها در واحد آنوکسیک
فاکتورهای گوناگونی بر شیوه تصفیه فاضلاب بیمارستان در مراحل اصلی تاثیر می‌گذارند. در واقع تنوع و تفاوت موجود در روش‌ها معمولا به دلیل اهمیت موضوعات گوناگونی از جمله موارد زیر پدید می‌آید:
- نوع خاص فاضلاب
- شرایط آب‌وهوایی منطقه
- حجم فاضلاب تولید شده
- بازده مورد انتظار از خروجی واحد تصفیه
- فضای در اختیار سیستم تصفیه فاضلاب (طراحی بیمارستان)
ضدعفونی کردن فاضلاب بیمارستانی
پس انجام کامل مرحله زلال‌سازی و حذف آلاینده‌های گوناگون از پساب بیمارستانی، فرآیند ضدعفونی فاضلاب تصفیه‌شده، به وسیله موادی چون کلر و یا ازن آغاز می‌شود. البته بهره‌گیری از کلر به دلایلی از جمله سهولت دسترسی و صرفه اقتصادی بیشتر، در این بخش متداول‌تر است.
در فاضلاب‌هایی با حجم بیشتر، از گاز کلر بهره می‌گیرند؛ اما در حجم‌های کمتر، از محلول کلر استفاده می‌شود. بهره‌گیری از گاز کلر برای ضدعفونی پساب، شرایط خاص خود را دارد و نیازمند توجه و اقدامات حفاظتی بیشتری است. در حالی که استفاده از محلول آن به مراتب ساده‌تر و قابل کنترل‌تر است. پودر کلر در منبع کلرزنی ریخته و هم زده می‌شود و پس از آن، با تزریق محلول به دست آمده به پساب، این بخش از فرآیند تصفیه و ضدعفونی فاضلاب به پایان می‌رسد.
فیلتراسیون
فیلترهای تحت فشار عمودی یا افقی و یا دیگر فیلتر‌ها سبب می‌شوند تا ذرات معلقی که در پساب خروجی بیمارستان وجود دارند، به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش یابند. تنها پس از حذف حداکثری انواع آلاینده‌هاست که می‌توان پساب تصفیه‌شده را به فضاهای طبیعی مانند چاه و رودخانه هدایت نمود. افزون‌بر این، می‌توان از این پساب‌ها در آبیاری فضای سبز بهره گرفت.
در این فرآیند هر فیلتری نقش خاص خود را ایفاء می‌کند. مثلاً فیلترهای شنی میزان مواد معلق در پساب را کاهش چشمگیری می‌دهند. همچنین با انجام این عمل سبب می‌شوند تا در شبکه آبرسانی، از گرفتگی نازل‌ها جلوگیری شود.
از سوی دیگر، برای جذب و کاهش کلر خروجی از سامانه تصفیه فاضلاب می‌توان از فیلترهای کربن اکتیو کمک گرفت. همچنین، در مرحله نهایی فیلتراسیون و با بهره‌گیری از فیلترهای PP و UF می‌توان مواد معلقی با اندازه‌های کمتر از 100 میکرون را از فاضلاب جدا کرد.